จากเที่ยวบินปลอดบุหรี่ สู่ สนามบินปลอดบุหรี่

ผมได้มีโอกาสเข้าร่วมประชุม Smoke-free Sky Conference ที่บัวโนสไอเรส ประเทศอาร์เจนตินา เมื่อพ.ศ.2535 ในการประชุม “บุหรี่และสุขภาพโลก ครั้งที่ 8”

ในสหรัฐอเมริกามีการห้ามสูบบุหรี่ในเที่ยวบินที่บินต่ำกว่า 2 ชั่วโมง ตั้งแต่ พ.ศ.2533 (ค.ศ.1992) หลังจากมีแอร์โฮสเตสที่ไม่สูบบุหรี่เป็นมะเร็งปอดจากการได้รับควันบุหรี่มือสองในที่ทำงานบนเครื่องบิน

การประชุมที่อาร์เจนตินามีผู้แทนจากองค์กรการบินระหว่างประเทศและผู้แทนด้านการบินพลเรือนจากประเทศต่าง ๆ เข้าร่วมประชุมด้วย

ที่ประชุมตกลงให้เวลา 4 ปี คือจนถึง ค.ศ.1996 ที่จะมีการห้ามสูบบุหรี่ในทุกเส้นทางบินทั่วโลก ไม่ว่าสั้นหรือยาว

ปรากฏว่า แอร์แคนาดาเริ่มห้ามสูบบุหรี่ในเที่ยวบินที่บินไกลกว่า 2 ชั่วโมงเป็นสายการบินแรก ท่ามกลางการขู่ของบริษัทบุหรี่ว่า คนจะไม่ขึ้นเที่ยวบินที่ห้ามสูบบุหรี่ แต่สายการบินต่าง ๆ ต่างเพิ่มเที่ยวบินปลอดบุหรี่ ก่อนเวลา 4 ปีที่ตกลงกันไว้ เพราะเป็นที่นิยมของผู้โดยสารทั่วโลก

การบินไทยก็ห้ามสูบบุหรี่ในเที่ยวบินภายในประเทศและเที่ยวบินในเอเชีย จนได้รับเหรียญรางวัลวันงดสูบบุหรี่โลก จากองค์การอนามัยโลก พ.ศ.2535

ช่วงแรก ๆ มีความกังวลว่า ผู้โดยสารที่สูบบุหรี่ที่ต้องเดินทาง 10-12 ชั่วโมง จะ “ทนไม่ไหว” ที่ไม่ได้สูบบุหรี่บนเครื่องบิน แต่เอาเข้าจริง ก็ไม่มีเหตุการณ์อะไร ที่เป็นปัญหาต่อผู้โดยสาร

สนามบินต่าง ๆ ก็ทยอยประกาศเป็นพื้นที่ที่ห้ามสูบบุหรี่ ของประเทศไทยก็เริ่มตั้งแต่ พ.ศ.2535 แต่มีห้องสูบบุหรี่ให้คนเข้าไปสูบได้

เวลาไปสนามบินจะได้กลิ่นเหม็นควันบุหรี่ เมื่อเดินเข้าใกล้ห้องสูบบุหรี่

การวิจัยใน 4 สนามบินนานาชาติ สุวรรณภูมิ ดอนเมือง เชียงใหม่ และภูเก็ต ปี พ.ศ.2556 วัด PM2.5 ได้เฉลี่ย 532.5 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร ซึ่งเลยระดับสีม่วงไปไหน ๆ และวัดได้ 50.1 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร ที่ ระยะห่าง 1 เมตร จากห้องสูบบุหรี่มาที่ภายนอก

ปี พ.ศ.2553 ประเทศไทยลงสัตยาบันในอนุสัญญาควบคุมยาสูบ องค์การอนามัยโลกครบ 5 ปี ได้ปรับกฎหมายห้ามมีเขตสูบบุหรี่ หรือห้องสูบบุหรี่ในสถานที่สาธารณะทั่วประเทศ ตามที่อนุสัญญาฯ กำหนด ยกเว้นสนามบินนานาชาติ จนปีพ.ศ.2561 กฎหมายจึงยกเลิกห้องสูบบุหรี่ภายในสนามบิน ทั้งภายในประเทศและนานาชาติ จนถึงวันนี้เป็นเวลา 7 ปีแล้ว

น่าสนใจที่ประเทศจีน ที่มีคนสูบบุหรี่กันมาก ก็มี 4 สนามบินใหญ่ ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ (2) และเซินเจิ้น ที่ไม่มีห้องสูบบุหรี่

ข้อมูลจากมูลนิธิสิทธิของผู้ไม่สูบบุหรี่ (อเมริกัน) พบว่าในปี พ.ศ.2560 มีสนามบินที่มีผู้โดยสารหนาแน่นที่สุด 23 จาก 50 สนามบินทั่วโลก เป็นสนามบินปลอดบุหรี่ 100%

สนามบินนานาชาติที่ไม่มีห้องสูบบุหรี่ แนวโน้มมีจำนวนเพิ่มขึ้นทั่วโลก

ศ.นพ.ประกิต วาทีสาธกกิจ

4 กุมภาพันธ์ 2568

อ้างอิง:

https://no-smoke.org/at-risk-places/airports/

https://tobaccocontrol.bmj.com/content/24/6/532